In mijn leven ben ik al heel wat sloppenwijken ingetrokken: Bogotá, Port-au-Prince, Lima. Overal belandde ik in kommer en kwel. Maar in het Servische dorp Kucura had ik geen sloppenwijk verwacht. Toch belandde ik juist hier in een straatje dat helemaal past in een slum.

Voor de tweede keer in het jaar was ik op bezoek bij Roma-evangelist Aleksandar Subotin in Kucura, een dorpje in de vlakke en ooit zo welvarende streek Vojvodina, in het noorden van Servië. Aleksandar Subotin was een beetje in de mineur, vond ik. Het was een snikhete zomer geweest en de oogsten dreigden te mislukken. De mais stond verdord op het land, dus tel maar uit je vermeende winst. En de tomaten van Aleksandar waren ook niet zo rijp en rond als hij misschien gewenst had.

Projectontwikkelaar

Voor mijn gevoel liep Aleksandar te tobben, al verborg hij dat achter zijn kordate optimisme. Hij nam me mee naar het centrum van het dichtbijgelegen Vrbas waar hij zijn netwerk heeft. Wie kent daar Aleksandar niet? Hij had er een gesprek met een projectontwikkelaar over een pand dat leeg stond. We liepen er doorheen – het gebouw straalde nog niets uit van vergane Habsburgse glorie. Maar de verf bladderde van het plafond en muren. Er zou heel wat moeten gebeuren om het bewoonbaar te maken. Verwarming zag ik trouwens niet. Wie zal dat betalen, zoete lieve Gerritje, dacht ik.

Advies inwinnen

Dat moet Aleksandar ook hebben gedacht. Om een geschikte deal te maken, moet je advies inwinnen, dat is punt een. Dus liet hij het heerschap vooralsnog praten. Het ene na het andere mooie vel papier schoof over de tafel. Het leek een bonafide contract. Gelukkig hield Aleksandar de boot af. Kennelijk wilde hij eerst een pas op de plaats nemen.

Buiten, op de stoep, kwam Aleksandar los. Was dit een geschikte locatie om Roma-kinderen op te vangen? Opeens sprak deze bevlogen pastor over zijn droom. Hier wil hij Roma-kinderen helpen, toerusten, vormen. Zelf Roma weet Aleksandar Subotin als geen ander hoe Roma in Servië worden achtergesteld – en hoe dat niet alleen met de Servische cultuur maar ook met de eigen Romacultuur te maken heeft. Daar wil hij wat aan doen.

Moed houden

Enthousiast begon hij te vertellen: jongeren voor workshops binnenhalen. Huiswerkbegeleiding. Om ze bij te leren, niet als plaatsvervangend onderwijs, maar extra. Hoe worden jonge Romameisjes weerbaar zodat ze niet in de prostitutie of vrouwenhandel belanden – het grote schrikbeeld. ‘De regering moet iets opzetten voor de betere integratie van Roma’, vindt Aleksandar. Maar de autoriteiten in Belgrado hebben wel wat anders aan hun hoofd: crisis, vluchtelingen en noem maar op. De Roma staan onderaan de agenda. Zo werkt dat. In Vrbas is het niet anders. Het is een taaie strijd waarbij het vooral gaat om moed houden.

Brood en eieren

Diezelfde middag ondernam Aleksandar zoals elke week vanuit zijn woonplaats Kucura zijn diaconale activiteiten. Hij ondersteunt Roma-gezinnen. Elke week doet hij zijn ronde met brood en eieren in Kucura. We kloppen aan bij huisjes waar achter de deur een wereld van ellende schuilgaat. Milanka (80) neemt het pakket dankbaar aan en praat honderduit. Vilena van 46 ook, zij is ziek en alleen, verwaarloost zichzelf. Ze neemt het brood en de eieren zwijgend in ontvangst. Ik weet niets anders te doen dan haar een klop op de schouder te geven. Biliana is hoogbejaard en bijna blind. Alleen met geld (dat ze niet heeft) kan ze naar een oogarts.

Sloppenstraatje

Op het laatst komen we uit bij het sloppenstraatje van Kucura. Ik wrijf mijn ogen uit. Een aantal huisjes op een rij, met een enorme chaos rondom. Kinderen, sommigen zonder kleding, komen aanrennen. Nu is het nog warm, maar hoe gaat dat straks als het kouder wordt? Hebben ze geen kleding? Achterin het straatje is het feest. Mannen heffen hun biertje in de lucht, proost, er is een kind geboren.

Jonge moeder

Met enige schroom ga ik naar binnen en zie een jong meisje dat net moeder is geworden. Ze kijkt niet blij, eerder bedroefd. In haar ogen ontwaar ik een ravijn vol leed. Later weet ik waarom. Zij werd door haar ex-man gedwongen tot prostitutie en wilde zich van het leven beroven. Nu komt ze af en toe in de kerk. Weer buiten denk ik als ik de mannen zie: moeten zij niet werken in plaats van drinken? Waar halen ze het geld vandaan voor dat bier? Maar ik weet meteen dat ik makkelijk praten heb. Die mannen hebben geen werk: Roma worden gediscrimineerd op de arbeidsmarkt.

Voedselpakketten

De winter komt er weer aan. En dan wil Aleksandar Subotin weer voedselpakketten uitdelen aan de allerarmsten, arme Romagezinnen en ouderen. Het sloppenstraatje in Kucura valt ook onder zijn bediening. Een sloppenstraatje op nog geen 1625 km afstand van de plek waar ik dit schrijf. In Europa, naast de deur.