Stichting HOE werkt in Roemenië samen met de CE-beweging. Wie of wat is deze beweging?

Christian Endeavour is een jeugdbeweging die is ontstaan aan het einde van de 19e eeuw in de Verenigde Staten. De jonge predikant van de Williston Congregational Church, Dr. Francis E. Clark in Portland (Maine) begon dit werk in 1881, uit zorg over de toekomst van de jeugd van zijn gemeente. Hij richtte een vereniging op waaraan de jongeren zich niet-vrijblijvend verbonden. Zo ontstond onder het motto “For Christ and His Church” ( voor Christus en Zijn Kerk) een jeugdbond van “christelijke streven” (Christian Endeavour, CE). Het werk van deze jeugdgroep was gericht op bijbelstudie en wekelijkse bidstond, waaraan de leden zich committeerden.

Vanaf het begin kwamen deze jongeren in gemengde groepen van jongens en meisjes samen. Wat ooit op 2 februari 1881 begon met ongeveer 50 jonge mensen, werd baanbrekend voor Bijbels-georiënteerde kerkelijke gemeenschappen over de hele wereld. Via diverse publicaties werd het CE-werk in de kortste tijd onder de aandacht gebracht en kende het een snelle verspreiding. In 1894 telde de beweging al 56.000 plaatselijke afdelingen in 20 landen met bijna 4 miljoen leden. In 1895 werd het Wereldverbond opgericht, de World’s Christian Endeavour Union, met als formele zetel Boston, Massachusetts.

Christian Endeavour Roemenië staat bekend als een beweging met een evangelisch-piëtistisch karakter. Er wordt in de eerste plaats van de leden verwacht een beslist leven van bekering voor de Heiland, Jezus Christus. Maar daarnaast moeten zij ook het geloof in praktijk brengen. Het is niet genoeg slechts theoretisch gelovige te zijn. Er is een dagelijks bijbel- en gebedsuur nodig om persoonlijk en in het gezin door Gods genade een nieuw leven te leiden. In de derde plaats verplichten zij die tot CE gerekend worden zich tot het aanvaarden van alle christenen die geloven in Jezus Christus als hun persoonlijke Verlosser en die niet de dogma’s in het middelpunt stellen. Als vierde principe geldt, dat een CE-lid behoort te blijven in de gemeente waarin hij leeft.

De Roemeense christenen en voorgangers uit de Hongaarse Hervormde Kerk hebben zich pas aangesloten bij de CE na de val van het communisme. In het begin van de twintigste eeuw gaven rationalisme en liberalisme de toon aan in de Hongaarse Gereformeerde Kerk. Volgens de inmiddels overleden predikant Ferenc Visky stond de Bijbel niet meer in het middelpunt. Diverse theologen en predikanten kwamen daar tegenop. Onder anderen de hoogleraren dr. Szabó Aladar uit Boedapest en dr. Kecskemeti Istvan uit Cluj. Zij legden ook de grondslag voor een stuk charitatief werk, bij voorbeeld voor weeskinderen, weduwen, jonge vrouwen, alles in kerkelijk verband.

In 1903 ontstond de zogenaamde Bethaniëkring. Doel was het bedrijven van zending onder hen die nog een formele band met de kerk hadden, maar er eigenlijk niets meer aan deden. De betrouwbaarheid van de inspiratie van de Bijbel was de basis van hun belijden. In veel steden en dorpen waren bijbelkringen en gebedskringen van de Bethanië-groep. Tot het aantreden van de communistische regering in 1948 functioneerde de Bethanië-groep legaal. Ook in de jaren 40 was er volgens Hongaarse gereformeerden sprake van een opwekking. Maar het communisme verbood alle bewegingen, zonder onderscheid. Ook YMCA en die van de bethanisten.

Na 1948 gingen de bethanisten illegaal, ondergronds verder. Tegen predikanten en ouderlingen werden processen op gang gebracht. In Hongarije werden slechts weinigen veroordeeld tot de gevangenis. In de Balkan was dat erger. De activiteiten moesten beperkt blijven tot binnen de kerkmuren. De kerk moest sympathiseren met de staat. Er was sprake van een verbod op huisgodsdienst en van veel verhoren door geheime politie. Van de 21 predikanten en priesters die in Roemenië in 1958 plotseling werden gearresteerd -ds. Visky was een van hen- behoorden de meeste predikanten tot de Bethanië-beweging. Zij kwamen vrij in 1964, onder druk van de Verenigde Staten. Daarna gingen zij zo goed en zo kwaad als dat ging illegaal verder met hun werk.

De voormalige bethanisten hebben zich na de val van het communisme in ’89 aangesloten bij de CE.