31 januari 2018 - Thema: Hulp Oost-Europa | Herbert van Daalen

In het RD van 30 januari 2018 stond het volgende artikel:

Abraham Kuyper (1837-1920) was een man met een brede blik. Maar ook zijn drie dochters hadden die.

De Amsterdamse theoloog dr. Maarten Aalders ontsloot een interessante collectie brieven van onder anderen Katalin, de jongste dochter van de voorman van de Gereformeerde Kerken in Nederland. Zij was betrokken bij de opbouw van het door oorlog en armoede verscheurd Hongarije. Na de Eerste Wereldoorlog was het land failliet en kon het niet in eigen onderhoud voorzien. Gruwelijke armoede kostte velen het leven.

Van verschillende zijden werd vanaf 1920 de Hongaren een helpende hand geboden, ook vanuit Nederland. Daarbij speelden de drie dochters van Abraham Kuyper een belangrijke rol. Jo Kuyper (1875-1948) was betrokken bij de hulp aan kinderen, Henriëtte Kuyper (1870-1933) bij voedseltransporten en het stichten van een weeshuis en Katalin Kuyper (1876-1955) bij de kindergaarkeukens en de stichting van een school.

De kennis van die tijd werd vooral vermeerderd door de herontdekking van het archief van Jenő Sebestyén (1884-1950), hoogleraar dogmatiek in Boedapest. Sebestyén studeerde theologie in Nederland en leerde Abraham Kuyper kennen. Diens neocalvinisme probeerde hij in Hongarije ingang te doen vinden. Enkele jaren geleden werd ontdekt dat het archief van Sebestyén onder meer honderden brieven van de dochters van Kuyper bevatte.

Aalders deed vooral onderzoek naar de zestig brieven van Katalin Kuyper. Zij was verpleegster en nam het initiatief voor de kindergaarkeukens, die in de winters van 1920-1923 in Boedapest werden geopend. Zo kregen duizenden kinderen dagelijks een warme maaltijd. Ook was zij de stichter van de Julianaschool te Boedapest, die in 1926 met Nederlands geld tot stand was gebracht.

Het communistische regime nationaliseerde de school in 1948, ondanks protest van Nederlandse zijde. De Koude Oorlog was begonnen en daarmee was het contact met Hongarije veel moeilijker geworden. Vrienden van Katalin overleden. In de brieven uit 1950, 1951 en 1952 komt een vereenzaamde dame op leeftijd naar voren, die worstelde met een afnemende energie en gezondheid, aldus dr. Aalders. „Ik leef eigenlijk elke dag in Hongarije”, zo schreef ze. „Mijn hart behoort aan Hongarije.”

Het was de laatste brief die dr. Aalders aantrof. Op 10 januari 1955 overleed ze. Katalin werd begraven in het familiegraf op Oud Eik en Duinen te ’s-Gravenhage.

Oudste dochters

De oudste twee dochters, Henriëtte en Jo, konden volgens dr. Aalders goed met elkaar overweg, waarbij Henriëtte de oudste én de overheersende van de twee was. „Zij had wellicht het meeste talent. Henriëtte werkte nauw met haar vader samen. Ze had van de drie zusters het minst makkelijke karakter. In 1923 ontstond er ruzie tussen Henriëtte en Katalin over een van de hulpacties. Henriëtte sprak in dat conflict kwaad over haar jongste zuster. Die reageerde emotioneel, vooral toen Sebestyén zich tegen haar keerde. Ze verbrak een tijdlang alle banden.”

Dr. Aalders werkt momenteel aan een boek over de relatie tussen Nederland en Hongarije gedurende het interbellum, waarbij het archief van Sebestyén, met daarin zo’n 1100 Nederlandstalige brieven, een belangrijke bron is.

Katalin stichtte met Nederlands geld de Julianaschool in Boedapest